Wybrane wymagania wobec przedsiębiorców w zakresie ochrony środowiska

Do głównych obowiązków podmiotów gospodarczych działających na terenie Polski oraz Unii Europejskiej należą między innymi:

• prowadzenie sprawozdawczości środowiskowej (ewidencja dotycząca odpadów, opłaty środowiskowe, opłaty produktowe itp.),
• posiadanie stosownych decyzji z zakresu ochrony środowiska (decyzje „odpadowe”, pozwolenia wodnoprawne, pozwolenia związane z emisją gazów i pyłów do powietrza itp.).

Przypominamy, że zgodnie z art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity 1 Dz.U. z 2006 nr 129 poz. 902) podmiotem korzystającym ze środowiska jest:

• przedsiębiorca w rozumieniu ustawyPrawo działalności gospodarczej,
• osoba prowadząca działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych,chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,
• osoby wykonujące zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lubindywidualnej specjalistycznej praktyki,
• jednostka organizacyjna niebędąca przedsiębiorcą,
• osoba fizyczna korzystająca ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ześrodowiska wymaga pozwolenia.

Z powyższego wynika, że podmiotami korzystającymi z e środowiska nie są tylko duże i średnie zakłady i przedsiębiorstwa, ale również warsztaty produkcyjne i naprawcze, warsztaty rzemieślnicze, stacje obsługi pojazdów, stacje paliw jak również obiekty
służby zdrowia, szkoły, rolnicy itd.

I. EWIDENCJA ODPADÓW

Posiadacz odpadów obowiązany jest do prowadzenia ich ilościowej i jakościowej ewidencji. W przypadku posiadacza odpadów, który prowadzi działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, powinna ona dodatkowo obejmować sposoby
gospodarowania odpadami, a także dane o ich pochodzeniu i miejscu przeznaczenia.

Istnieje obowiązek przedłożenia odpowiednim organom informacji o wytwarzanych Odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli firma wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie
odpadów innych niż niebezpieczne (niezależnie od ilości zatrudnionych osób w firmie ani od jej dochodów).

Do ewidencji odpadów stosuje się następujące dokumenty:

• karty ewidencji odpadu, prowadzonej dla każdego rodzaju odpadu odrębnie,
• karty przekazania odpadu.

Posiadacz odpadów prowadzący ewidencję odpadów jest obowiązany sporządzić na formularzu zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i
unieszkodliwiania tych odpadów. Posiadacz odpadów jest obowiązany przekazać zbiorcze zestawienie danych właściwemu Marszałkowi Województwa do 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy.

II. OPŁATY ŚRODOWISKOWE

Podmiot korzystający ze środowiska ma obowiązek:

• naliczania kwartalnych opłat we własnym zakresie i wnoszenia ich na rachunekUrzędu Marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska,
• przedkładania Marszałkowi Województwa oraz Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska półrocznego wykazu zawierającego informacje i dane wykorzystane do ustalenia wysokości opłat w terminie do końca miesiąca następującego po upływie każdego półrocza.

Zgodnie z art. 292 w/w ustawy w ramach opłat za korzystanie ze środowiska
przedsiębiorcy powinni się rozliczać się między innymi z:

• wprowadzania gazów i pyłów do powietrza, (np. spalanie paliw w kotłowniach oraz samochodach zarejestrowanych na firmę, przeładunek benzyn silnikowych, emisja z lakierni itp.),
• wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, (np. za wprowadzanie wód opadowych i roztopowych pochodzących z terenów zanieczyszczonych: parkingi, bazy, itp.),
• poboru wód.

 
W przypadku nieuiszczenia opłaty albo uiszczenia opłaty w wysokości nasuwającej zastrzeżenia Marszałek Województwa wymierza opłatę w drodze decyzji administracyjnej na podstawie własnych ustaleń lub kontroli i wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Opłata ta jest podwyższana o należne odsetki za zwłokę. Przy naliczaniu zaległych opłat Marszałek może „cofnąć się” do 5 lat wstecz.

1. Emisja gazów i pyłów

Najwięcej przedsiębiorców korzysta ze środowiska, używając pojazdów. Muszą się oni rozliczyć niezależnie od tego, czy wykorzystują w swojej działalności samochody osobowe, dostawcze, ciężarówki, autokary czy maszyny napędzane benzyną, gazem bądź olejem napędowym (np. wózki widłowe). Wykazy trzeba sporządzać i przesyłać Marszałkowi i Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska nawet wtedy, gdy firma korzysta tylko z jednego auta i nie musi płacić za korzystanie ze środowiska
(jeśli opłata nie przekracza 400 zł półrocznie). Płaci korzystający ze środowiska, czyli w praktyce ten, na kogo wystawiona jest faktura. Nie ma przy tym znaczenia czy pojazd jest jego własnością, czy jest leasingowany, czy na leży do pracownika. Przedsiębiorcy muszą także rozliczać się miedzy innymi za spalanie paliw w kotłach grzewczych, emisje lotnych związków powstających przy lakierowaniu pojazdów czy napełnianiu zbiorników (stacje paliw).

2. Pobór wód

Również przedsiębiorcy pobierający wodę podziemną lub powierzchniową ponoszą opłaty za korzystanie ze środowiska. Zgodnie z art. 274 ustawy Prawo ochrony środowiska. Wysokość tej opłaty zależy od rodzaju, ilości i jak ości pobranej wody oraz od jej przeznaczenia. Przedsiębiorca, który chce korzystać z wody musi uzyskać pozwolenie wodnoprawne. Jeżeli przedsiębiorca korzysta z wody bez wymaganego pozwolenia, to ponosi podwyższone opłaty.

3. Opłaty podwyższone

Opłaty podwyższone wnoszą przedsiębiorcy lub inne podmioty korzystające ze środowiska, które nie posiadają wymaganych prawem decyzji.
 
Od 2009 r. opłaty podwyższone wynoszą  500 proc. (co oznacza normalna stawka x 6).

4. Opłaty jako koszty podatkowe.

Ważnym dla każdego przedsiębiorcy powinna być także informacja, że do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wszelkie opłaty za korzystanie ze środowiska ponoszone w związku z emisją gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzaniem ścieków do wód lub do ziemi, poborem wód, jako że nie są płacone w związku z naruszeniem przepisów i warunków prawidłowego korzystania ze środowiska.
Natomiast administracyjne kary pieniężne z tytułu przekroczenia lub naruszenia warunków korzystania ze środowiska, jak również podwyższone opłaty środowiskowe należy traktować jako sankcje za nieprzestrzeganie przepisów o ochronie środowiska.
W związku z powyższym przedmiotowego wydatku nie można uznać za koszt uzyskania przychodu.
 
III. SANKCJE KARNE ZA NIEPRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW

Karze pieniężnej w wysokości 5000 zł podlegają osoby (fizyczne lub prawne) które m.in.:

• wytwarzają odpady bez wymaganej decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi lub zatwierdzającej program gospodarki odpadami lub z naruszeniem jej warunków,
• wytwarzają odpady bez wymaganego złożenia informacji o wytworzonych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami lub prowadzą gospodarkę odpadami niezgodnie ze złożoną informacją,
• nie wykonały do zgłoszenia do rejestru w zakresie zbierania odpadów (np. sklepy) lub wykonały go niezgodnie ze stanem faktycznym lub dokonują zbierania odpadów lub transportu odpadów niezgodnie z informacjami zgłoszonymi do rejestru,

Karze pieniężnej w wysokości 10000 zł podlegają osoby (fizyczne lub prawne) które m.in.:

• bez wymaganego zezwolenia prowadzi działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów lub z naruszeniem jego warunków,
• w celu spełniania kryteriów dopuszczenia odpadów doskładowania na składowiskach odpadów, rozcieńcza lub sporządza mieszaniny odpadów ze sobą lub innymi substancjami lub przedmiotami,
• powodując wzrost zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi lub środowiska, miesza odpady niebezpieczne różnych rodzajów lub odpady niebezpieczne z odpadami innymi niż niebezpieczne lub dopuszcza do mieszania tych odpadów,
• pozbywa się odpadów wbrew przepisom dotyczącym gospodarowania odpadami lub przekazuje je podmiotom, które nie uzyskały wymaganych zezwoleń,

Karze pieniężnej w wysokości od 500 - 10000 zł podlegają osoby (fizyczne lub prawne) które będąc obowiązane do prowadzenia ewidencji odpadów lub przekazywania wymaganych informacji lub zbiorczego zestawienia danych, nie wykonują tego obowiązku albo wykonują go nieterminowo lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym.